کیست مویی یا سینوس پیلونیدال یکی از بیماری‌های شایع ناحیه نشیمنگاهی است که اغلب در سنین جوانی بروز می‌کند و با درد، التهاب و ترشح همراه است. شاید شما هم بعد از مواجهه با علائم آن به این فکر افتاده باشید که تنها راه درمان من عمل جراحی است؟ یا کدام روش جراحی برایتان مناسب‌تر است؟. واقعیت این است که اگرچه کیست مویی در مراحل اولیه ممکن است با درمان‌های ساده کنترل شود، اما در اغلب موارد درمان قطعی آن تنها با جراحی امکان‌پذیر است. در این مقاله به‌طور کامل درباره عمل جراحی کیست مویی یا سینوس پیلونیدال، مراحل آن، مراقبت‌ها، هزینه‌ها و روش‌های پیشگیری از بازگشت بیماری صحبت خواهیم کرد.
منظور از سینوس پیلونیدال چیست؟
سینوس پیلونیدال در حقیقت یک کیست یا حفره کوچک پوستی است که در ناحیه بالای خط باسن و نزدیک دنبالچه ایجاد می‌شود. در این کیست اغلب مو و ترشحات پوستی جمع می‌شوند و به مرور زمان باعث التهاب، عفونت و ایجاد ترشح چرکی می‌گردند. این بیماری بیشتر در مردان جوان، افراد پرمو و کسانی که مدت زیادی در حالت نشسته هستند مثل رانندگان یا کارمندان دیده می‌شود.
چه زمانی نیاز به جراحی کیست مویی وجود دارد؟
زمانی که کیست مویی دچار عفونت مکرر شود، ترشحات چرکی و خونریزی داشته باشد یا درد آن کیفیت زندگی فرد را مختل کند، پزشک جراحی را بهترین و قطعی‌ترین درمان می‌داند. دکتر بتول طاهری در این باره می گوید؛ جراحی زمانی توصیه می‌شود که درمان دارویی و مراقبت‌های اولیه دیگر پاسخگو نباشند و تنها جراحی درمان قطعی و برگشت ناپذیر را برای بیمار به همراه داشته باشد.
مراحل عمل کیست مویی یا سینوس پیلونیدال
وقتی صحبت از جراحی کیست مویی می‌شود، بسیاری از بیماران نگران پیچیدگی یا طولانی بودن مراحل آن هستند. در حالی‌که این جراحی، اگر توسط متخصص باتجربه انجام شود، یک روند نسبتا ساده و قابل پیش‌بینی دارد. هدف اصلی در تمام روش‌ها تخلیه کامل کیست، از بین بردن بافت‌های عفونی و جلوگیری از عود مجدد کیست مویی است. مراحل کلی عمل به شرح زیر است:
1- آماده‌سازی بیمار
شامل معاینه، انتخاب نوع بی‌حسی (موضعی یا بیهوشی عمومی) و آماده‌سازی پوست ناحیه.
2- برش و تخلیه کیست
جراح برش کوچکی در محل ایجاد کرده و موها، چرک و بافت ملتهب را تخلیه می‌کند.
3- تمیز کردن کامل حفره
جراح با دقت تمام بافت‌های عفونی یا آسیب‌دیده را برمی‌دارد تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود.
4- انتخاب روش جراحی
بسته به شرایط، جراح زخم را باز می‌گذارد (روش باز)، بخیه می‌زند (روش بسته) یا از لیزر برای تخلیه استفاده می‌کند
5- پانسمان و مراقبت
در پایان، زخم پانسمان می‌شود و بیمار درباره مراقبت‌های بعد از عمل آموزش می‌بیند.
مدت زمان عمل جراحی کیست مویی چقدر است؟
مدت زمان عمل بسته به روش انتخابی و میزان گستردگی کیست متغیر است. در اکثر موارد، جراحی بین ۲۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. برای مثال، عمل با لیزر کوتاه‌تر (۲۰ تا ۳۰ دقیقه) است، در حالی که جراحی باز ممکن است تا یک ساعت به طول انجامد. البته این مدت زمان به شرایط عمومی بیمار، تجربه جراح و روند و اتفاقات حین جراحی نیز بستگی دارد.
روند بهبودی و نقاهت بعد جراحی کیست مویی
بهبودی بعد از جراحی کیست مویی به روش انتخابی عمل و مراقبت‌های بیمار بستگی دارد. در جراحی باز، بیمار باید آمادگی یک دوره نقاهت نسبتا طولانی (۶ تا ۸ هفته) را داشته باشد. در روش بسته، این مدت کوتاه‌تر است (۳ تا ۴ هفته). اما در روش لیزری، بیمار ظرف چند روز تا یک هفته می‌تواند به کارهای روزمره برگردد.
| روش جراحی | زمان تقریبی بهبودی | نیاز به مراقبت ویژه |
|---|---|---|
| باز | ۶ تا ۸ هفته | بالا |
| بسته | ۳ تا ۴ هفته | متوسط |
| لیزر | ۳ تا ۷ روز | کم |
زمان پانسمان محل جراحی کیست مویی
پانسمان کیست مویی یکی از مراحل حیاتی در مراقبت بعد از عمل است چرا که زخم این جراحی باز است و بخیه نمیخورد. در روزهای ابتدایی، تعویض پانسمان باید روزانه انجام شود. پس از چند روز، بسته به وضعیت زخم و توصیه متخصص بیماری های نشیمنگاهی، ممکن است به یک روز در میان تغییر کند.
بیماران می‌توانند پانسمان را در خانه و با رعایت کامل بهداشت انجام دهند؛ اما در مواردی که زخم عمیق‌تر یا ترشح زیادی داشته باشد، بهتر است تعویض پانسمان توسط پرستار یا در کلینیک صورت گیرد. نکته مهم این است که پانسمان باید همیشه خشک و تمیز بماند تا خطر عفونت کاهش یابد.
بهترین روش عمل کیست مویی
از میان روش‌های موجود، بهترین روش با توجه به شرایط بیمار، اندازه و وضعیت کیست و همچنین سابقه عفونت متفاوت خواهد بود و چیز مشخصی نیست. با این حال، بسیاری از متخصصان امروزه لیزر درمانی را بهترین گزینه می‌دانند که دلیل آن هم کاهش درد، کوتاه بودن دوره نقاهت و کمترین احتمال بازگشت بیماری است. با این وجود، جراحی باز همچنان در موارد پیشرفته و پیچیده کاربرد دارد.
لیزر درمانی برای بیماران کیست مویی
در این روش، بدون نیاز به برش وسیع یا بخیه، کیست و بافت‌های آلوده به کمک اشعه لیزر تخلیه می‌شوند. لیزر به دلیل دقت بالا، همزمان باعث ضدعفونی محل جراحی می‌شود و همین امر خطر عفونت را به حداقل می‌رساند. بیماران در این تکنیک درد و خونریزی بسیار کمتری را تجربه می‌کنند و می‌توانند در مدت کوتاه چند روزه به کار و زندگی روزمره برگردند. البته هزینه این روش نسبت به جراحی‌های سنتی بالاتر است، اما به دلیل مزایای آن، بسیاری ترجیح می‌دهند از لیزر استفاده کنند.
تفاوت جراحی باز و بسته کیست مویی
| روش جراحی | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| باز | کاهش احتمال عود | طولانی بودن نقاهت |
| بسته | بهبودی سریع‌تر | احتمال بیشتر عود |
| لیزر | بهبودی سریع، بدون بخیه، کمترین عود | هزینه بالاتر |
مراقبت‌های بعد از عمل سینوس پیلونیدال
- استحمام منظم و شست‌وشوی محل زخم با آب ولرم
- تعویض روزانه پانسمان
- اجتناب از نشستن طولانی‌مدت روی زخم
- مصرف داروهای تجویز شده (آنتی‌بیوتیک یا مسکن)
- رعایت رژیم غذایی پر فیبر برای جلوگیری از یبوست
علائم هشدار دهنده بعد از عمل کیست مویی
بعد از جراحی، بدن روند طبیعی بهبودی را طی می‌کند. اما در برخی شرایط، بروز علائمی مثل درد شدید و غیرقابل کنترل، تب و لرز، خونریزی یا ترشح چرکی بیش از حد، و بوی بد از محل زخم می‌تواند نشانه بروز عفونت یا عوارض جدی باشد. در صورت مشاهده این علائم باید بدون تاخیر به پزشک مراجعه کرد تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
هزینه عمل جراحی کیست مویی
هزینه جراحی کیست مویی بر اساس روش انتخابی و محل انجام عمل متغیر است؛
- جراحی باز هزینه کمتری در کلینیک‌های خصوصی دارد.
- قیمت جراحی بسته کمی بالاتر از روش باز است.
- لیزر درمانی به دلیل تجهیزات پیشرفته و سرعت بالای بهبودی، گران‌تر از دو روش دیگر است
عوامل دیگری مانند دستمزد جراح، نوع بیمارستان (خصوصی یا دولتی)، و پوشش بیمه نیز روی هزینه نهایی تاثیر دارند. هرچند جراحی با لیزر هزینه بیشتری دارد، اما به دلیل کاهش دوره نقاهت و احتمال عود کمتر، در مجموع می‌تواند مقرون‌به‌صرفه‌تر باشد.
چگونه از بازگشت کیست مویی بعد از عمل پیشگیری کنیم؟
- رعایت بهداشت فردی و شست‌وشوی مرتب ناحیه
- کوتاه کردن موهای زائد اطراف محل جراحی
- پرهیز از نشستن طولانی‌مدت روی سطوح سخت
- کنترل وزن و داشتن فعالیت بدنی مناسب
علائم هشداردهنده را نادیده نگیرید!
کیست مویی یا سینوس پیلونیدال یکی از بیماری‌های آزاردهنده‌ای است که در صورت بی‌توجهی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. جراحی، تنها درمان قطعی این بیماری است و انتخاب روش مناسب باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. دکتر بتول طاهری، به‌عنوان جراح عمومی با تجربه فراوان سال ها درمان انواع بیماری‌های نشیمنگاهی همواره توصیه می‌کنند که بیماران علاوه بر انتخاب روش مناسب، مراقبت‌های بعد از عمل کیست مویی را جدی بگیرند تا از عود مجدد جلوگیری شود.