بیماری فیستول در اثراتصال غیر طبیعی بافت های انتهای راست روده با پوست توسط یک مجرای باریک در ناحیه مقعد به وجود می آید. این در حالی است که بافت ها و قسمت های مختلف مقعد، به طور کامل از هم جدا بوده و هیچ ارتباطی بین بخش های مختلف آن وجود ندارد. اما با ابتلا به این بیماری، بین بافت ها و پوست مقعد یک کانال غیر طبیعی پدیدار می شود. بیماری فیستول بسیار شایع بوده و ممکن است سبب ایجاد انسداد مقعد گردد. به همین دلیل قصد داریم تا در این مقاله از سایت دکتر بتول طاهری در زمینه بیماری فیستول اطلاعات مختصر و مفیدی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم تا با این بیماری آشنا شوید.
فیستول مقعدی چیست؟
همان طور که بیان کردیم، فیستول نوعی مجرا یا اتصال غیر طبیعی بوده که دو عضو که به طور طبیعی به هم متصل نیستند را به هم وصل می کند. فیستول می تواند در هر عضوی به وجود آید، اما شایع ترین محل تشکیل فیستول، اطراف مقعد است.
علل شایع بیماری فیستول مقعدی
علل مختلفی وجود دارند که می توانند سبب بروز این بیماری شوند. یکی از شایع ترین این علت ها، آبسه مقعدی است که در صورتی که فرد اقدام به درمان آن نکند، به مرور زمان تبدیل به فیستول خواهد شد. تحقیقات پزشکان نشان داده که حدود نیمی از افراد مبتلا به آبسه مقعدی، به فیستول مقعدی نیز دچار می شوند.
بیماری های جنسی نیز گاها احتمال تشکیل فیستول مقعدی را افزایش می دهند که مهمترین آن ها بیماری هایی مثل سیفلیس و یا کلامیدیا است.
بیماری کرون نیز از آن دست بیماری هایی ست که سبب ایجاد فیستول می شود. بیماری کرون نوعی بیماری گوارشی است که علائمی همچون کاهش وزن، درد های شکمی، تهوع و استفراغ را به همراه دارد. از دیگر مهم ترین علل شایع بیماری فیستول مقعدی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سرطان
- تروما و یا ضربه هایی که سبب ایجاد زخم و یا تغییر شکل سلولی شود
- بیماری سل
- زایمان طبیعی سخت
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
- عفونت دستگاه گوارش تحتانی7
علائم و نشانه های وجود فیستول مقعدی
ابتلا به این بیماری علائم و نشانه هایی را برای فرد به وجود می آورد که مهم ترین این علائم شامل موارد زیر خواهد بود و آشنایی با آن ها برای آگاهی و درمان به موقع ضروری است:
- تب که همراه با لرز باشد و عموما از علائم عفونت است
- پوست اطراف مقعد قرمز و تحریک پذیر شود
- حرکات دردناک در روده حس شود
- خونریزی مقعدی اتفاق افتد
- درد در ناحیه مقعد که با نشستن، راه رفتن و یا حتی سرفه کردن بدتر شود
- بوی بد از مقعد حس شود
- آبسه های مکرر در قسمت مقعد اتفاق افتد
- عفونت و چرک از دهانه مقعد خارج شود
انواع مختلف فیستول مقعد کدامند؟
انواع مختلف فیستول مقعدی را می توان در سه دسته کلی طبقه بندی کرد:
۱. آنورکتال یا anorectal fistula
این نوع فیستول میان کانال اصلی مقعد و پوست اطراف دهانه مقعد تشکیل می شود.
۲. رکتوواژینال/ آنوواژینال یا rectovaginal / anovaginal
در این نوع فیستول یک مجرا میان مقعد و واژن شکل می گیرد.
۳. کولو واژینال یا colovaginal
این فیستول مابین روده بزرگ و واژن به وجود می آید.
فیستول در مردان خطرناک تر است یا زنان؟
این بیماری هم در مردان و هم در زنان رخ می دهد اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید میزان شیوع آن در مردان بیشتر است. البته این بیماری به طور کلی خطرناک نبوده و در صورتی که به زودی تشخیص داده شود، قابل درمان خواهد بود. اما علت ابتلا مردان به این بیماری چیست؟ در پاسخ باید بدانید عفونت یکی از دلایلی است که سبب شیوع این بیماری در آقایان شده است. همچنین ضربه و عفونت های مقاربتی نیز سبب می شود تا این درصد در آقایان بیشتر باشد.
در نتیجه این بیماری به طور کلی بیماری خطرناکی نمی باشد، اما باید به علائم و نشانه های این بیماری توجه کنید و در صورت مشاهده علائم، سریعا به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به هنگام این بیماری و درمان اصولی آن، کمک می کند که این بیماری پیشرفت نکند و در نتیجه بهبودی حاصل گردد.
روش های تشخیص فیستول مقعدی
برای تشخیص فیستول مقعدی جراحی عمومی در ابتدا علائم بیماری و سپس سابقه پزشکی فرد را مورد بررسی قرار می دهد. برای تشخیص دقیق تر این بیماری، روش های مختلفی وجود دارد که به پزشک کمک خواهند کرد؛
↲ تست های تصویر برداری
تست های تصویر برداری اطلاعات دقیقی راجب محیط، اندازه و همچنین وسعت بیماری را در اختیار پزشک قرار می دهد. برخی از این تست ها شامل تصویربرداری اولتراسوند، سی تی اسکن و ام آر ای است.
↲ فیستولوگرام
در این روش تشخیصی، پزشک با تزریق ماده حاجب به فیستول، یک رنگ کنتراست به آن وارد می کند و در نتیجه با کمک اشعه ایکس می توان وضعیت فیستول موجود را بررسی کرد.
↲ آندوسکوپی
روش آندوسکوپی به تکنیک های مختلفی از جمله کولونوسکوپی و یا سیگموئیدوسکوپی انجام می شود. پزشک با استفاده از دستگاه آندوسکوپ که یک لوله باریک و منعطف است وارد مجرا شده و تصاویر را با کمک دوربین انتهای این آندوسکوپ، روی مانیتور خواهد دید و مورد بررسی و تحلیل قرار می دهد. این روش کمک می کند که پزشک با جزئیات این بیماری آشنا شده و بتواند بهترین روش درمانی را برای فرد شروع کند.
راهکارهای درمان فیستول مقعدی یا آنال
در پاسخ به این سوال که راهکار های درمان فیستول مقعدی چیست باید بدانید که این بیماری با درمان های دارویی قابل درمان نیستند و تا کنون درمان دارویی قطعی برای آن پیدا نشده است. اما با استفاده از برخی دارو ها می توان علائم و عفونت های حاصل از این بیماری را تا حدودی بهبود بخشید. درمان اصلی بیماری فیستول مقعدی، روش های لیزر و جراحی هستند.
می توان بهترین روش درمان فیستول را لیزر درمانی دانست. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این روش بسیار ساده بوده و حتی نیاز به بیهوشی نیز ندارد و در زمانی حدود نیم ساعت به اتمام می رسد. پزشک متخصص بیماری های نشیمنگاهی با استفاده از لیزر محل فیستول را برش داده و عفونت را از آن خارج می کند. در انتها نیز محل فیستول را بسته به اینکه وسعت زخم چقدر است، می توان بخیه زد و اگر یا نیاز به بخیه نداشته باشد، به همان شکل رها کرد. از مزایای درمان فیستول با روش لیزر می توان به بدون درد و خونریزی بودن آن اشاره کرد که هیچ عوارض جانبی را نیز برای فرد به وجود نمی آورد.
روش جراحی در درمان فیستول به این شکل است که باید در بیمارستان و تحت بیهوشی موضعی انجام شود. جراح، فیستول را با تیغ جراحی باز کرده و آن را تخلیه می کند . از معایب این بیماری به درد و خونریزی و نیاز به بستری در بیمارستان اشاره کرد.
عوامل تشدید کننده فیستول
- سرطان های روده و رکتوم
- مبتلا بودن به انواع بیماری های گوارشی و روده ای مانند کرون
- زخم هایی که در هنگام دفع به وجود می آیند
- آبسه های مقعدی
- اصابت جسم های سخت و تیز
- عفونت های مختلف همانند ایدز
- ضعیف شدن سیستم
برای پیشگیری از ابتلا به فیستول چه کنیم؟
مصرف فیبر را در رژیم غذایی خود وارد کنید: همان طور که گفتیم، یبوست، مدفوع بزرگ و سخت یا خشک یکی از دلایل ایجاد کننده فیستول مقعدی است . بنابراین شما با دریافت روزانه فیبر فراوان می توانید از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنید. از جمله مواد غذایی که سرشار از فیبر فراوان هستند می توان به سبوس گندم، جو، برنج قهوه ای، میوه ها و مرکبات و مواردی از این قبیل اشاره کرد.
↲ مایعات فراوان بنوشید
مصرف مایعات زیاد نیز به پیشگیری از یبوست و در نتیجه پیشگیری از تشکیل فیستول مقعدی کمک می کند. نوشیدن مایعات کمک می کند تا مدفوع نرم تر شده و در نتیجه راحت تر از دهانه مقعد عبور کند.
↲ ورزش و فعالیت بدنی را فراموش نکنید
کمبود فعالیت بدنی سبب ابتلا به یبوست می شود. پزشکان پیشنهاد می کنند حداقل روزی ۳۰ دقیقه ورزش کنید. این ورزش به دستگاه گوارش کمک می کند و احتمال ابتلا به فیستول های مقعدی کاهش می یابد.
و در نهایت…
همان طور که مطالعه کردید، بیماری فیستول یک بیماری نسبتا رایج اما بی خطر است که یک مجرا ازداخل مقعد به پوست دور مقعد وصل میشود. این بیماری برای فرد درد، خونریزی، خروج چرک و عفونت را به همراه دارد. به همین دلیل لازم است که با این علائم آشنا باشید و در صورت مشاهده این علائم، سریعا به پزشک مراجعه کنید تا با روش های مختلف تشخیص متوجه ابتلا به آن شده و با تکنیک های درمان که شامل جراحی و لیزر است، بیماری شما را بهبود بخشد. در صورتی که در زمینه بیماری فیستول مقعدی نیاز به مشاوره و راهنمایی های بیشتری دارید اما وقت کافی برای مراجعه به مطب پزشک را ندارید، میتوانید از خدمات ویزیت آنلاین در تلگرام دکتر بتول طاهری؛ متخصص بیماریهای نشیمنگاهی بهره بگیرید.
*~سوالات متداول درباره بیماری فیستول ~*
در پاسخ باید بدانید که فیستول مقعدی خود به خود درمان نمی شود و نیاز به مداخلات جراحی و یا لیزری می باشد.
اگر درمان را جدی بگیرید و زودتر به پزشک مراجعه کنید، خیر. اما در صورتی که در درمان آن تعویق بیندازید، ممکن است دچار عوارضی شوید. اما به طور کلی بیماری خطرناک و کشنده ای تلقی نمی شود.
دوران نقاهت بعد از جراحی فیستول مقعدی در هر فرد متفاوت و به عواملی همچون شدت و نوع این بیماری بستگی دارد. به طور کلی می توان این دوران را چند هفته تا چند ماه تخمین زد.