درگیری با شقاق مقعدی بعد از سزارین عموما به دلیل فشار یا کشیدگی ناشی از زایمان اتفاق می‌افتد، هرچند که در عمل سزارین به طور مستقیم فشار زیادی به ناحیه مقعد وارد نمی‌شود اما تغییرات هورمونی، یبوست و استفاده از مسکن‌ها یا داروهای خاص پس از سزارین می‌تواند به تحریک و ایجاد شقاق در ناحیه مقعد منجر گردد. از همین رو در ادامه این مقاله روش‌های درمان شقاق مقعدی بعد از سزارین و راهکارهایی برای کنترل کاهش عوارض این مشکل را بررسی خواهیم کرد.
عوامل تشدید کننده بواسیر در بارداری و زایمان طبیعی
بواسیر یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری و پس از زایمان طبیعی است. عوامل مختلفی باعث تشدید این بیماری در این دوران می‌شوند که شایع ترین آن‌ها عبارت اند از؛
1- افزایش فشار بر رگ های مقعدی
در دوران بارداری، رحم در حال رشد به رگ های مقعد فشار وارد می‌آورد که منجر به گشاد شدن و تورم رگ های مقعدی می شود. این فشار در طول زایمان طبیعی هنگام فشار آوردن برای تولد نیز افزایش می‌یابد.
2- یبوست
یبوست یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است که فشار اضافی بر رگ های مقعد وارد می‌کند. تغییرات هورمونی، تغذیه نامناسب و کمبود فعالیت بدنی از دلایل اصلی یبوست در این دوران هستند.
3- افزایش سطح هورمون ها
هورمون های بارداری، به ویژه پروژسترون، بر روی رگ ها تأثیر گذاشته و باعث کاهش تحرک روده ها می‌شوند، که این امر باعث یبوست و در نتیجه فشار بیشتر به رگ های مقعدی می‌شود.
4- فشار در طول زایمان طبیعی
در زایمان طبیعی، تلاش برای فشار آوردن در طول مرحله های مختلف زایمان، به ویژه در زمان خروج نوزاد، باعث فشار زیاد به رگ های مقعد و تشدید بواسیر می‌شود.
5- افزایش وزن
افزایش وزن در دوران بارداری به دلیل رشد جنین و تجمع مایعات اضافی فشار بر رگ های مقعدی را افزایش می‌دهد و بواسیر را تشدید می‌کند.
6- نشستن طولانی مدت یا ایستادن
نشستن یا ایستادن طولانی مدت، به ویژه در دوران بارداری که بدن به طور طبیعی بیشتر تحت فشار است، به تشدید بواسیر کمک می‌کند.
7- کمبود مایعات و تغذیه نامناسب
نوشیدن آب کافی و مصرف مواد غذایی فیبردار برای جلوگیری از یبوست و فشار به رگ ها ضروری است. کمبود فیبر و مایعات در دوران بارداری خطر بواسیر را افزایش می‌دهد.
8- سابقه بواسیر در دوران قبل از بارداری
اگر فرد پیش از بارداری دچار بواسیر بوده باشد، بارداری و زایمان طبیعی این وضعیت را تشدید می‌کند.
علت درد مقعدی بعد از زایمان طبیعی
درد مقعدی پس از زایمان طبیعی معمولا به دلیل فشار زیاد به ناحیه پرینه بین مقعد و واژن در طول زایمان و خروج نوزاد از کانال زایمان ایجاد می‌شود. این فشار منجر به آسیب های جزئی به بافت های اطراف مقعد، مانند پارگی یا در نتیجه استفاده از برش اپیزیاتومی، می‌شود.
علاوه بر این، بواسیر یا هموروئید که در دوران بارداری و به خصوص پس از زایمان شایع است، علت دیگری برای درد مقعدی خواهد بود. تغییرات هورمونی و فشار بر رگ ها نیز به تشدید این درد کمک می‌کند. در برخی موارد، آسیب به عضلات کف لگن و کشیدگی آن ها در زمان زایمان نیز باعث بروز درد در ناحیه مقعد می‌شود.
علائم شقاق مقعدی بعد سزارین
- درد شدید هنگام دفع مدفوع که معمولا تیز و برنده است و پس از اجابت مزاج شدت می‌یابد
- خونریزی از مقعد در هنگام دفع مدفوع که به صورت رگه های خون بر روی مدفوع یا دستمال توالت دیده شود
- احساس خارش یا سوزش به ویژه بعد از اجابت مزاج در مقعد
- احساس ناراحتی یا درد در ناحیه مقعد حتی در زمان هایی که فرد در حال استراحت است
- خشکی و ترک خوردگی پوست مقعد که در موارد شدیدتر باعث درد و خونریزی هم می‌شود
روش های درمان هموروئید و شقاق بعد از زایمان
درمان هموروئید یا بواسیر بعد از زایمان معمولا به منظور کاهش علائم و تسکین درد انجام می‌شود. چندین روش برای مدیریت و درمان هموروئید پس از زایمان وجود دارد که شامل درمان های خانگی و پزشکی است در ادامه برخی از این موارد را بیان می‌کنیم.
↲ درمان خانگی بواسیر بعد از زایمان طبیعی
برای درمان خانگی بواسیر بعد از زایمان طبیعی، مهم ترین اقدام ها شامل استفاده از حمام آب گرم برای تسکین التهاب و کاهش درد است. نشستن در آب گرم به مدت 10-15 دقیقه چند بار در روز کمک کننده خواهد بود.
استفاده از کرم ها و پمادهای ضد بواسیر که حاوی مواد تسکین دهنده مانند هیدروکورتیزون یا بنزوکائین هستند، التهاب و سوزش را کاهش می‌دهد. همچنین، مصرف فیبر زیاد و آب کافی برای جلوگیری از یبوست و فشار به ناحیه مقعد ضروری است.
استراحت کافی و پرهیز از ایستادن یا نشستن طولانی مدت نیز به کاهش فشار و درد کمک می‌کند. در نهایت، تمیز نگه داشتن ناحیه مقعد با دستمال مرطوب نرم و بدون الکل پس از هر اجابت مزاج نیز از ایجاد تحریک بیشتر جلوگیری می‌کند.
↲ جراحی شقاق مقعدی بعد از سزارین
در صورتی که بواسیر پس از زایمان طبیعی به درمان های خانگی پاسخ ندهد و علائم آن شدید باشد، درمان جراحی ضروری می‌شود. روش های جراحی درمان بواسیر شامل هموروئیدکتومی برداشتن بواسیر و باندینگ بستن بواسیر با باند لاستیکی برای قطع خون‌رسانی به آن است.
✍️ بیشتر بخوانید: درمان شقاق مقعدی با بوتاکس
در این روش ها، پزشک بواسیرهای بزرگ یا دردناک را به طور کامل برداشته یا خون رسانی به آن ها را قطع می‌کند تا از گسترش بیشتر آن ها جلوگیری شود. این جراحی ها در موارد شدید یا مقاوم به درمان های غیرجراحی انجام می‌شوند. بعد از عمل جراحی، نیاز به استراحت، استفاده از داروهای ضد درد و مراقبت های خاص برای تسریع بهبودی و جلوگیری از عوارض وجود دارد.
↲ دارو درمانی
دارو درمانی بواسیر بعد از زایمان طبیعی معمولا شامل استفاده از کرم ها و پمادهای ضد هموروئید است که حاوی موادی مانند هیدروکورتیزون برای کاهش التهاب، بنزوکائین یا لیدوکائین برای تسکین درد و سوزش، و زینک اکساید برای محافظت از پوست مقعد می‌باشند.
همچنین، نرم کننده‌های مدفوع مانند دوکوزات سدیم برای جلوگیری از یبوست و تسهیل در دفع مدفوع و کاهش فشار به رگ های مقعدی توصیه می‌شود. مسکن های خوراکی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در برخی موارد، پزشک داروهایی برای کاهش تورم و خونریزی تجویز می‌کند. استفاده از این داروها باید تحت نظر پزشک و به مدت زمان مشخص برای جلوگیری از عوارض احتمالی انجام شود.
↲ درمان هموروئید بعد زایمان در طب سنتی
در طب سنتی، درمان هموروئید پس از زایمان معمولا بر پایه استفاده از گیاهان دارویی و روش های طبیعی برای کاهش التهاب و تسکین درد استوار است. یکی از درمان های رایج، نشستن در حمام آب گرم همراه با زردچوبه یا بابونه است که خواص ضد التهابی دارند و به کاهش تورم و درد کمک می‌کنند.
همچنین، استفاده از روغن کرچک یا روغن گل مغربی به صورت موضعی برای نرم کردن بافت ها و تسکین درد مفید است. داروهای گیاهی معمولا عوارض زیادی هم در طولانی مدت دارد و به همین دلیل، قبل از استفاده از هرگونه درمان سنتی، مشاوره با پزشک الزامی است.
جلوگیری از شقاق مقعدی بعد زایمان طبیعی
یبوست یکی از عوامل اصلی ایجاد شقاق مقعدی است. برای جلوگیری از آن، باید رژیم غذایی غنی از فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل و مصرف آب کافی رعایت شود.
انجام ورزش های سبک و پیاده روی به بهبود عملکرد روده ها کمک کرده و از یبوست پیشگیری می‌کند. همچنین توجه داشته باشید تا مدت ها بعد از زایمان هنگام اجابت مزاج باید از وارد کردن فشار زیاد پرهیز کرد.
عوارض عدم درمان هموروئید بعد زایمان
- تشدید علائم و درد مزمن
- خونریزی مداوم
- تشکیل لخته خون
- عفونت و التهاب
- افتادگی بواسیر
بهترین روش درمانی شقاق بعد از سزارین
این عارضه پس از زایمان طبیعی به مشکلی جدی تبدیل می‌شود اگر به موقع به آن رسیدگی نشود. علائم این بیماری بر کیفیت زندگی فرد تاثیر می‌گذارد و در صورتی که شقاق درمان نشود، عوارض جدی تری مانند خونریزی مزمن، عفونت و حتی نیاز به جراحی ممکن است رخ می‌دهد.
بنابراین، اقدام به درمان به موقع باید تحت نظر متخصص بیماری های نشیمنگاهی، چه از طریق روش های خانگی درمان شقاق، درمان دارویی یا حتی جراحی انجام شود تا به تسکین علائم و جلوگیری از مشکلات طولانی مدت کمک کند. رعایت توصیه های پزشکی و مراقبت های لازم روند بهبودی را تسریع کرده و از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری می‌نماید.