سوزش مقعد، مشکلی آزاردهنده و شایع است که می‌تواند دلایل مختلفی از جمله هموروئید، شقاق مقعد، عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی روده داشته باشد. این عارضه اغلب پس از اجابت مزاج تشدید می‌شود و می‌تواند با خونریزی همراه باشد. از آنجایی که احساس سوزش در ناحیه مقعد می‌تواند کیفیت زندگی و رابطه جنسی را به شدت زیادی تحت تاثیر قرار دهد، در این مقاله به بررسی علل، پیشگیری و راهکارهای مطمئن درمان فوری سوزش مقعد خواهیم پرداخت.
سوزش مقعد نشانه بیماری جدی است؟
سوزش مقعد اگر ادامه دار باشد و از شدت آن کم نشود، نیاز به پیگیری جدی و پزشکی دارد و می‌تواند نشانه درگیری بدن با مشکل جدی در ناحیه باشد. این عارضه اغلب نشان‌دهنده التهاب یا آسیب در ناحیه مقعد است و در بسیاری از موارد، سوزش مقعد با درمان‌های ساده برطرف می‌شود، اما گاهی می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر باشد و به جراحی و لیزر درمانی نیاز خواهد بود.
علت سوزش مقعد
- بیماری‌های التهابی روده از جمله بیماری کرون و کولیت اولسراتیو که باعث التهاب و زخم در روده بزرگ می‌شوند.
- مشکلات مقعدی از جمله شقاق مقعدی، بواسیر یا هموروئید و انواع عفونت های باکتریایی و قارچی مقعد
- یبوست و اسهال مزمن
- آلرژی غذایی و تاثیر آن بر سوزش مقعد هنگام دفع
- بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس یا اگزما
- مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها که باعث اختلال در فلور طبیعی روده و در نتیجه سوزش مقعد می‌شود.
- تروما یا آسیب‌های فیزیکی به ناحیه مقعد، مانند پارگی یا ضربه
- تغییرات هورمونی در زنان بخصوص در دوران قاعدگی یا یائسگی
- سرطان مقعد و انتهای روده
عوامل خطر سوزش مقعد
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، سوزش مقعد به دلایل مختلفی مثل بیماری های التهابی روده از جمله کرون و کولیت، عفونت ها، هموروئید، شقاق، یبوست، اسهال، آلرژی غذایی و حتی استرس ایجاد و تشدید می‌شود. همچنین بیماری های دیگه مثل دیابت، اختلالات سیستم ایمنی و برخی داروها هم میتوانند بر این مشکل تاثیر منفی داشته باشند و شرایط را دردناک تر کنند. از طرف دیگر تغذیه نامناسب، کم تحرکی و رعایت نکردن بهداشت از دیگر عوامل تشدید کننده این عارضه هستند.
چه زمانی برای سوزش مقعد به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر سوزش مقعد شما همراه با علائم دیگری مانند خونریزی، تب، کاهش وزن، درد شدید، یا تغییرات در عادات روده باشد، باید فورا به متخصص بیماری های نشیمنگاهی مراجعه کنید. اگر قصد دارید ابتدا به سراغ درمان های خانگی بروید، قدرت زمان را دست کم نگیرید و اگر در چند روز ابتدایی نشانه های مثبتی از بهبودی در خود احساس نکردید سریعا برای درمان تخصصی پزشکی اقدام کنید و بیخیال روش های خانگی شوید.
راه های درمان فوری سوزش مقعد
زمانی که به متخصص مراجعه کنید، بعد از معاینه اولیه و تشخیص دقیق با توجه به علائم سوزش مقعد در شما و شدت درگیری عامل این عارضه یکی از درمان های زیر تجویز خواهد شد؛
↲ درمان خانگی سوزش مقعدی
- نشستن در لگن آب گرم به مدت 15-20 دقیقه چندین بار در روز ، می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند. می‌توانید به آب کمی نمک اپسوم اضافه کنید.
- استفاده از کمپرس سرد یعنی کیسه یخ پیچیده در پارچه چندبار در روز و هر کدام به مدت 10-15 دقیقه می‌تواند به کاهش تورم و بیحسی موقت ناحیه کمک کند.
- ماساز با روغن‌های گیاهی مانند آلوئه ورا، روغن نارگیل یا روغن زیتون میتوانند به التیام پوست و کاهش التهاب کمک کنند.
- مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند به نرم شدن مدفوع و کاهش فشار روی مقعد کمک کند.
- نوشیدن آب کافی و هیدراته ماندن به نرم شدن مدفوع و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
↲ دارو درمانی سوزش مقعد
دارو درمانی برای این عارضه دردناک تا حد بسیار مطلوبی جواب میدهد و به بهبود کامل منجر می‌شود. اما باید توجه داشته باشید به هیچ وجه خود درمانی نکنید و قبل از استفاده از هرگونه دارو، حتماً با پزشک مشورت کنید. همچنین داروهای تجویز شده باید سر موقع و طبق دستور پزشک مصرف شوند تا عوارض جانبی برای بدن شما به همراه نداشته باشد. در صورت مشاهده هرگونه عارضه جانبی، به پزشک اطلاع دهید.
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) و ضد درد مانند استامینوفن و ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب، خوردن محلول های شل‌کننده‌های مدفوع: برای نرم کردن مدفوع و کاهش فشار روی ناحیه مقعد تجویز می‌شوند. از طرف دیگر اگر سوزش مقعد ناشی از بیماری‌هایی مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو باشد، پزشک داروهای خاصی برای درمان این بیماری‌ها تجویز خواهد کرد.
↲ پماد برای سوزش مقعد
- پمادهای حاوی هیدروکورتیزون به کاهش التهاب و خارش کمک می‌کنند.
- پماد بی حس کننده موضعی مانند لیدوکائین میتوانند درد را تسکین دهند.
- پمادهای حاوی زینک اکسید به ایجاد یک لایه محافظ روی پوست کمک می‌کنند و از آن در برابر تحریک محافظت می‌کنند.
↲ جراحی
جراحی در این مورد به عنوان آخرین راه حل در نظر گرفته می‌شود و زمانی توصیه می‌شود که علت و علائم عارضه شدید بوده یا کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار داده باشد به طوری که با درمان‌های دارویی و تغییرات سبک زندگی بهبود نیابد. اما چه زمانی جراحی برای سوزش مقعد ضروری است؟
- اگر هموروئید بسیار بزرگ شده باشد، خونریزی شدید داشته باشد یا به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد، نیاز به جراحی هموروئید با لیزر خواهد بود.
- شقاق مقعدی که با درمان‌های معمول بهبود نیابد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
- فیستول مقعدی تونلی است که بین روده و پوست اطراف مقعد ایجاد می‌شود و اغلب نیاز به جراحی دارد.
- اگر توده‌های غیر طبیعی در ناحیه مقعد وجود داشته باشد، ممکن است برای تشخیص و درمان به جراحی نیاز باشد.
- در صورت تشخیص سرطان مقعد، جراحی به عنوان بخشی از درمان ضروری است.
✍️ بیشتر بخوانید: درمان شقاق مقعدی با بوتاکس
درمان سوزش مقعدی بعد از اسهال
در این دوران به جای دستمال کاغذی از دستمال مرطوب بدون عطر استفاده کنید تا از تحریک بیشتر پوست جلوگیری شود، از خوردن غذاهای تند و ادویه دار که باعث تحریک روده و افزایش سوزش می‌شود پرهیز کنید و
مصرف پروبیوتیک‌ها را در برنامه تغذیه خود قرار دهید تا به بهبود فلور روده و کاهش التهاب کمک کنند.
ترفندهای پیشگیری از ناراحتی و سوزش مقعد
سوزش مقعد بی برو برگرد بسیار آزاردهنده است و آتشی بر جان شما می‌اندازد اما هیچوقت قبل درگیری به فرد خبر نمیدهد. با رعایت برخی نکات ساده می‌توانید از بروز و تشدید آن جلوگیری کنید؛
1- رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید
- مصرف غذاهایی با فیبر بالا مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل به نرم شدن مدفوع و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند و نوشیدن آب کافی به حفظ نرمی مدفوع تاثیرگذار است.
- غذاهای تند، ادویه‌دار، سرخ‌شده، کافئین، الکل و غذاهای فرآوری‌شده روده را تحریک کرده و باعث سوزش مقعد به خصوص در هنگام دفع می‌شود.
- برخی افراد به لاکتوز حساسیت دارند و مصرف لبنیات می‌تواند باعث اسهال و تحریک مقعد شود.
2- بهداشت فردی را رعایت کنید
- پس از هر بار اجابت مزاج، ناحیه مقعد را با آب ولرم ملایم بشویید و به آرامی خشک کنید.
- از دستمال توالت نرم و بدون عطر استفاده کنید.
- تعویض لباس زیر به طور مرتب و استفاده از لباس زیر نخی و گشاد به تهویه بهتر ناحیه کمک می‌کند.
- از محصولات بهداشتی مخصوص ناحیه مقعد که حاوی مواد ملایم هستند و حساسیت ایجاد نمی کنند، استفاده کنید.
3- سبک زندگی و عادات رفتاری سالم را در پیش گیرید
- ورزش منظم به بهبود عملکرد روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
- استرس می‌تواند بر سیستم گوارشی تأثیر بگذارد. تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن و یوگا میتوانند مفید باشند.
- نشستن طولانی مدت به خصوص روی سطوح سفت می‌تواند فشار بر ناحیه مقعد را افزایش دهد، از آن پرهیز کنید.
- اجتناب از زور زدن هنگام اجابت مزاج چرا که می‌تواند به هموروئید و شقاق مقعد منجر شود.
- هرگونه عفونت در ناحیه مقعد باید به سرعت درمان شود.
*~ سوالات متداول درباره سوزش مقعد ~*
سوزش مقعد بعد از مدفوع معمولا به دلایلی چون هموروئید، شقاق مقعد، عفونت‌ها، بیماری‌های التهابی روده یا تحریک پوستی رخ میدهد. این سوزش می‌تواند به دلیل تماس مدفوع با پوست حساس اطراف مقعد، التهاب و یا آسیب به بافت‌های این ناحیه باشد.
بله، سوزش مقعد همراه با خونریزی می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری مانند هموروئید، شقاق مقعد یا حتی بیماری‌های التهابی روده و سرطان باشد. این علائم نشان‌دهنده آسیب به بافت‌های داخلی یا خارجی مقعد است و نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارد. بنابراین، اگر با این علائم مواجه شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.