به تورم رگ های خونی واقع در ناحیه مقعد و پایین رکتوم هموروئید (Hemorrhoids) یا بواسیرگفته می شود. این بیماری یکی از مشکلات رایج دستگاه گوارش است که تقریبا نیمی از بزرگسالان، پس از 50 سالگی به آن مبتلا می شوند. علائم بواسیر اکثر پس از استفاده از داروهای خانگی و تغییر شیوه زندگی بهبود می یابد. در برخی موارد شدت بیماری به حدی است که بیمار نیاز به درمان های بیشتر مانند جراحی دارد. به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و روش های درمان هموروئید تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
هموروئید چیست؟
بیماری هموروئید وریدهای برجسته و متورم مقعد و قسمت تحتانی راست روده است که در اثر فشار در حین اجابت مزاج یا در نتیجه فشار شدید بر روی این وریدها ایجاد می شود. این بیماری به 4 نوع تقسیم بندی می شود که عبارتند از:
1- هموروئید خارجی
این نوع از بواسیر مستقیماً روی قسمت بیرونی مقعد قرار دارند و همیشه قابل مشاهده نیستند. اما گاهی اوقات به صورت توده هایی در سطح مقعد دیده می شوند. هموروئید خارجی معمولاً یک مشکل پزشکی جدی محسوب نمی شود.
2- هموروئید داخلی
بواسیر داخلی معمولاً درداخل مقعد قرار دارند وفقط موقع بیرون زدن قابل مشاهده هستند. این بیماری اغلب با بیرون زدگی , خونریزی , ترشح بلغم پس از دفع , احساس پری در داخل مقعد همراه است.
3- هموروئید پرولابه
بواسیر بیرون زده و آویزان زمانی ظاهر می شود که هموروئید داخلی رشد کرده و بزرگ شود که از مقعد بیرون می آید و با دست هم داخل نمیرود . مانند توده های قرمز متورم یا برجستگی های بیرون مقعد به نظر می رسد.
4- هموروئید ترومبوزه
هموروئید ترومبوزه حاوی لخته خون در بافت هموروئیدی است و ممکن است به صورت توده یا تورم دردناک در اطراف مقعد ظاهر شود.
علائم هموروئید
علائم بواسیر بر اساس نوع آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. از علائم عمومی بواسیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خونریزی بدون درد در حین اجابت مزاج
- خارش یا سوزش در ناحیه مقعد
- درد یا احساس ناراحتی
- هموروئیدهای قابل مشاهده و بیرون زده در خارج از مقعد
- تورم در اطراف مقعد
- یک برآمدگی دردناک یا حساس در کنار مقعد
علائم هموروئید بر اساس نوع آن
به طور کلی علائم ذکر شده در بالا ممکن است در افراد مبتلا به بواسیر ایجاد شود. اما هر یک از انواع بواسیر به دلیل محل قرارگیری متفاوت با نشانه های خاصی قابل تشخیص هستند که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
علائم بواسیر داخلی
هموروئید داخلی در مراحل اولیه معمولاً علامتی ندارد و هیچ ناراحتی ایجاد نمی کند. اما زور زدن هنگام دفع مدفوع ممکن است به سطح ظریف خارجی هموروئید آسیب برساند و باعث خونریزی شود. در مراحل پیشرفته گاهی اوقات، مخصوصاً هنگام تلاش برای اجابت مزاج، بواسیر داخلی ممکن است کاملا بیرون بزند که به آن هموروئید بیرون زده یا هموروئید پرولابه می گویند و اگر به داخل مقعد برگردانده نشود می تواند باعث درد و خارش شود. ترشح بلغم پس از دفع از علائم خاص آن میباشد.
علائم هموروئید خارجی
وجود توده یا گوشت اضافه در لبه خارجی مقعد و التهاب و درد و خارش از علائم این بیماری است .یکی از مهم ترین علائم بواسیرخارجی لخته شدن خون داخل آن است که سبب سفتی آن و درد و خارش وخونریزی میشود .
علل شایع ایجاد هموروئید
از مهمترین علل بروز بواسیر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وراثت و سابقه خانوادگی هموروئید
- افزایش سن، زیرا بافت های حمایت کننده وریدهای رکتوم و وریدهای مقعدی با افزایش سن ضعیف می شوند.
- فشار و سفت کردن عضلات کف لگن در حین اجابت مزاج
- یبوست مزمن
- اسهال مزمن
- نشستن طولانی مدت برای اجابت مزاج
- چاقی
- داشتن رابطه جنسی مقعدی
- حمل وزنه و اجسام سنگین
- استفاده زیاد از تنقیه و ملین ها
- بارداری
- سندرم روده تحریک پذیر
بواسیر چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک در تشخیص هموروئید بر معاینه بالینی تکیه می کند و مجرای مقعد و رکتوم مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت عدم تشخیص دقیق و جهت شروع درمان مناسب، ممکن است یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:
- آنوسکوپی
- پروکتوسکوپی
- سیگموئیدوسکوپی برای بررسی قسمت تحتانی رکتوم و کولون
درمان هموروئید
درمان بواسیر میتواند با انجام اقدامات ساده خانگی یا مصرف دارو شروع شود. اگر این درمانها با شکست مواجه شوند, مداخلات بیشتر همانند جراحی هموروئید با لیزر انجام میگیرد.
درمان های خانگی بواسیر شامل تعدادی از اقدامات درمانی است که می تواند در خانه برای تسکین علائم استفاده شود، از جمله:
- درمان بواسیر با حمام آب گرم
- یخ درمانی برای هموروئید
- درمان گیاهی هموروئید
در صورتی که این روش ها برای درمان قابل استفاده نیستند یا در درمان بواسیر موثر نیستند، توصیه می شود از درمان های موضعی استفاده شود. درمان های موضعی شامل پمادها، کرم ها یا شیاف های مخصوص حاوی مواد ضد التهاب، بی حس کننده و مسکن می شود. در موارد شدید، ممکن است پزشک برای درمان به روش ها و جراحی هایی مانند هموروئیدکتومی یا لیزر هموروئید متوسل شود.
چگونه می توان از هموروئید پیشگیری کرد؟
با رعایت اقدامات پیشگیرانه زیر برای کاهش یبوست و حفظ نرمی مدفوع می توان از علائم هموروئید پیشگیری کرد:
- آب بیشتری بنوشید.
- سبزیجات، میوه ها و سایر غذاهای غنی از فیبر و غلات کامل را بیشتر مصرف کنید.
- ورزش منظم و دوره ای داشته باشید.
- وزن خود را در حد ایده آل نگه دارید.
- از ایستادن یا نشستن طولانی مدت خودداری کنید.
- برای کاهش مدفوع سفت و خشک در صورت نیاز از تأخیر در دفع مدفوع خودداری کنید.
- هنگام تلاش برای اجابت مزاج از زور زدن یا حبس نفس خودداری کنید، زیرا این کار باعث افزایش فشار روی وریدهای رکتوم تحتانی می شود.
- زمانی که نیاز به دفع دارید به توالت بروید وآن را به تاخیر نیندازید.
کلام آخر
هموروئید یا بواسیر یکی از مشکلات گوارشی است که در اثر فشار بیش از حد سبب تورم رگ های خونی در ناحیه مقعد می شود. علائم این بیماری باتوجه به نوع آن متفاوت است، اما بواسیر معمولا با خونریزی، درد، سوزش، خارش و بیرون زدگی همراه است. بواسیر معمولاً بدون نیاز به جراحی در صورت رعایت روش های پیشگیرانه، برخورد صحیح با شرایط و اتخاذ عادات سالم بهبود می یابد. در صورت لزوم و عدم پاسخ دهی مناسب با رعایت اقدامات قبلی نیاز به جراحی است که باید توسط متخصص جراحی عمومی متبحر انجام گیرد تا عوارض و ناراحتی بعد از عمل به حداقل برسد.