هموروئید یا بواسیر، عارضه‌ای شایع که با تورم رگ‌های خونی در ناحیه مقعد و رکتوم شناخته میشود، تقریبا نیمی از بزرگسالان را پس از 50 سالگی درگیر می‌کند. این بیماری گوارشی، که با علائمی مانند خونریزی، درد و خارش همراه است، می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. خوشبختانه، بسیاری از موارد بواسیر با تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی قابل کنترل هستند، اما در موارد شدیدتر، مداخلات پزشکی مانند جراحی ضروری است. در این مقاله، قصد داریم به بررسی جامع علل، علائم و روش‌های درمانی هموروئید بپردازیم تا شما را در مسیر شناخت، پیشگیری و کنترل این عارضه یاری کنیم.
بیماری هموروئید یا بواسیر چیست؟
بیماری هموروئید وریدهای برجسته و متورم مقعد و قسمت تحتانی راست روده است که در اثر فشار در حین اجابت مزاج یا در نتیجه فشار شدید بر روی این وریدها ایجاد می شود. این بیماری به 4 نوع تقسیم بندی می شود که عبارتند از:
1- هموروئید خارجی
این نوع از بواسیر مستقیما روی قسمت بیرونی مقعد قرار دارند و همیشه قابل مشاهده نیستند. اما گاهی اوقات به صورت توده هایی در سطح مقعد دیده می شوند. هموروئید خارجی معمولاً یک مشکل پزشکی جدی محسوب نمی شود.
2- هموروئید داخلی
بواسیر داخلی معمولا درداخل مقعد قرار دارند وفقط موقع بیرون زدن قابل مشاهده هستند. این بیماری اغلب با بیرون زدگی مقعد, خونریزی , ترشح بلغم پس از دفع , احساس پری در داخل مقعد همراه است.
3- هموروئید پرولابه
بواسیر بیرون زده و آویزان زمانی ظاهر می شود که هموروئید داخلی رشد کرده و بزرگ شود که از مقعد بیرون می آید و با دست هم داخل نمیرود . مانند توده های قرمز متورم یا برجستگی های بیرون مقعد به نظر می رسد.
4- هموروئید ترومبوزه
هموروئید ترومبوزه حاوی لخته خون در بافت هموروئیدی است و ممکن است به صورت توده یا تورم دردناک در اطراف مقعد ظاهر شود.
علائم شایع هموروئید
- خونریزی بدون درد در حین اجابت مزاج
- خارش یا سوزش در ناحیه مقعد
- درد یا احساس ناراحتی
- هموروئیدهای قابل مشاهده و بیرون زده در خارج از مقعد
- تورم در اطراف مقعد
- یک برآمدگی دردناک یا حساس در کنار مقعد
علائم هموروئید بر اساس نوع آن
به طور کلی علائم ذکر شده در بالا ممکن است در افراد مبتلا به بواسیر ایجاد شود. اما هر یک از انواع بواسیر به دلیل محل قرارگیری متفاوت با نشانه های خاصی قابل تشخیص هستند که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
↲ علائم بواسیر داخلی
هموروئید داخلی در مراحل اولیه معمولاً علامتی ندارد و هیچ ناراحتی ایجاد نمی کند. اما زور زدن هنگام دفع مدفوع ممکن است به سطح ظریف خارجی هموروئید آسیب برساند و باعث خونریزی شود. در مراحل پیشرفته گاهی اوقات، مخصوصاً هنگام تلاش برای اجابت مزاج، بواسیر داخلی ممکن است کاملا بیرون بزند که به آن هموروئید بیرون زده یا هموروئید پرولابه می گویند و اگر به داخل مقعد برگردانده نشود می تواند باعث درد و خارش شود. ترشح بلغم پس از دفع از علائم خاص آن میباشد.
✍️ بیشتر بخوانید: درمان بواسیر خونریزی دهنده
↲ علائم هموروئید خارجی
وجود توده یا گوشت اضافه در لبه خارجی مقعد و التهاب و درد و خارش از علائم این بیماری است .یکی از مهم ترین علائم بواسیرخارجی لخته شدن خون داخل آن است که سبب سفتی آن و درد و خارش وخونریزی میشود .
علائم بواسیر در مردان و زنان متفاوت است؟
علائم بواسیر در مردان و زنان به طور کلی مشابه است، اما برخی تفاوت‌های جزئی وجود دارد که به دلیل تغییرات هورمونی و شرایط خاص زنان مانند بارداری و زایمان است. در هر دو جنس، علائم اصلی شامل خونریزی مقعدی، درد، خارش، سوزش و احساس توده در ناحیه مقعد است. با این حال، شدت و نوع این علائم ممکن است در زنان و مردان متفاوت باشد.
در زنان، بواسیر اغلب در دوران بارداری و پس از زایمان به دلیل فشار ناشی از بزرگ شدن رحم و تغییرات هورمونی ایجاد میشود. این فشار می‌تواند باعث تورم و التهاب رگ‌های خونی در ناحیه مقعد شود. همچنین، یبوست که در دوران بارداری شایع است، می‌تواند علائم بواسیر را تشدید کند. در مردان، بواسیر بیشتر به دلیل فشار ناشی از یبوست مزمن، زور زدن هنگام دفع مدفوع، نشستن طولانی مدت و انجام فعالیت‌های سنگین ایجاد میشود. با این حال، علائم اصلی بواسیر در هر دو جنس یکسان است و شامل خونریزی مقعدی، درد، خارش و سوزش میشود.
علل شایع ایجاد بواسیر یا هموروئید
- وراثت و سابقه خانوادگی هموروئید
- افزایش سن، زیرا بافت های حمایت کننده وریدهای رکتوم و وریدهای مقعدی با افزایش سن ضعیف می شوند.
- فشار و سفت کردن عضلات کف لگن در حین اجابت مزاج
- یبوست مزمن
- اسهال مزمن
- نشستن طولانی مدت برای اجابت مزاج
- چاقی
- داشتن رابطه جنسی مقعدی
- حمل وزنه و اجسام سنگین
- استفاده زیاد از تنقیه و ملین ها
- بارداری
- سندرم روده تحریک پذیر
روند تشخیص هموروئید
پزشک در تشخیص بواسیر بر معاینه بالینی تکیه می کند و مجرای مقعد و رکتوم مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت عدم تشخیص دقیق و جهت شروع درمان مناسب، ممکن است یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:
- آنوسکوپی
- پروکتوسکوپی
- سیگموئیدوسکوپی برای بررسی قسمت تحتانی رکتوم و کولون
درمان هموروئید چقدر طول میکشد؟
مدت زمان درمان هموروئید به شدت و نوع آن بستگی دارد. در موارد خفیف، با رعایت نکات بهداشتی، تغییر سبک زندگی و استفاده از داروهای موضعی، علائم طی چند روز تا یک هفته بهبود می‌یابند. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تر مانند لیزر یا جراحی باشد که دوره نقاهت آن چند هفته تا چند ماه طول میکشد. به طور کلی، تشخیص زودهنگام و مراجعه به پزشک متخصص می‌تواند به کاهش طول دوره درمان کمک کند.
تکنیک های درمان هموروئید
درمان بواسیر در اغلب موارد با اقدامات ساده خانگی و مصرف دارو آغاز میشود، اما در صورت عدم پاسخ به این روش‌ها، مداخلات پیشرفته‌تری از جمله جراحی هموروئید با لیزر مورد نیاز است. درمان‌های خانگی بواسیر شامل مجموعه‌ای از اقدامات تسکین‌دهنده است که می‌توان در منزل انجام داد. حمام آب گرم، یخ درمانی و استفاده از گیاهان دارویی از جمله این روش‌ها هستند. این درمان‌های خانگی به کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود علائم بواسیر کمک می‌کنند و در بسیاری از موارد، می‌توانند به عنوان اولین خط درمان مورد استفاده قرار گیرند.
در صورتی که درمان‌های خانگی و رعایت رژیم غذایی هموروئید برای کنترل علائم کافی نباشند، استفاده از درمان‌های موضعی مانند پماد آنتی هموروئید، کرم‌ها و شیاف بواسیر حاوی مواد ضدالتهاب، بی‌حس‌کننده و مسکن توصیه میشود. این داروها به صورت مستقیم بر ناحیه آسیب‌دیده اثر کرده و به تسکین سریع‌تر علائم کمک می‌کنند. در موارد پیشرفته و شدید بواسیر، پزشک ممکن است به روش‌های جراحی مانند هموروئیدکتومی یا لیزر هموروئید متوسل شود. این روش‌ها به برداشتن بافت‌های هموروئیدی و رفع کامل مشکل کمک می‌کنند و معمولاً در مواردی که درمان‌های دیگر مؤثر نبوده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
راهکارهای پیشگیری و کنترل بواسیر
با رعایت اقدامات پیشگیرانه زیر برای کاهش یبوست و حفظ نرمی مدفوع می توان از علائم هموروئید پیشگیری کرد:
- آب بیشتری بنوشید.
- سبزیجات، میوه ها و سایر غذاهای غنی از فیبر و غلات کامل را بیشتر مصرف کنید.
- ورزش منظم و دوره ای داشته باشید.
- وزن خود را در حد ایده آل نگه دارید.
- از ایستادن یا نشستن طولانی مدت خودداری کنید.
- برای کاهش مدفوع سفت و خشک در صورت نیاز از تأخیر در دفع مدفوع خودداری کنید.
- هنگام تلاش برای اجابت مزاج از زور زدن یا حبس نفس خودداری کنید، زیرا این کار باعث افزایش فشار روی وریدهای رکتوم تحتانی می شود.
- زمانی که نیاز به دفع دارید به توالت بروید و آن را به تاخیر نیندازید.
پایان درد و ناراحتی بواسیر..
هموروئید یا بواسیر یکی از مشکلات گوارشی است که در اثر فشار بیش از حد سبب تورم رگ های خونی در ناحیه مقعد می شود. علائم این بیماری باتوجه به نوع آن متفاوت است، اما بواسیر معمولا با خونریزی، درد، سوزش، خارش و بیرون زدگی همراه است. بواسیر معمولاً بدون نیاز به جراحی در صورت رعایت روش های پیشگیرانه، برخورد صحیح با شرایط و اتخاذ عادات سالم بهبود می یابد. در صورت لزوم و عدم پاسخ دهی مناسب با رعایت اقدامات قبلی نیاز به جراحی است که باید توسط متخصص جراحی عمومی متبحر انجام گیرد تا عوارض و ناراحتی بعد از عمل به حداقل برسد.