یبوست، مشکلی آزاردهنده که بسیاری از بانوان در دوران قاعدگی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌تواند ناشی از تغییرات ظریف اما مؤثر هورمونی و فیزیولوژیکی در این بازه زمانی باشد. افزایش سطح پروژسترون قبل از شروع پریود و تغییر در عادات غذایی و میزان فعالیت بدنی از جمله عواملی هستند که می‌توانند عملکرد طبیعی دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار داده و منجر به کندی حرکات روده و در نتیجه بروز یبوست شوند.
علت یبوست در دوران پریود
علت یبوست در دوران پریود چند وجهی است و ترکیبی از عوامل هورمونی، فیزیولوژیکی و رفتاری در آن نقش دارند که به صورت ترکیبی می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید یبوست در دوران پریود شوند؛
↲ تغییرات هورمونی
مهم‌ترین عامل، افزایش سطح هورمون پروژسترون در نیمه دوم چرخه قاعدگی و قبل از شروع پریود است. پروژسترون اثر آرام‌بخش بر عضلات صاف احشا از جمله عضلات دیواره روده دارد. این امر می‌تواند منجر به کاهش حرکات دودی روده شود و در نتیجه، سرعت عبور مواد غذایی در روده کاهش یافته و احتمال بروز یبوست افزایش یابد.
↲ کاهش سطح پروستاگلاندین‌ها
در طول پریود، سطح هورمون‌های التهابی به نام پروستاگلاندین‌ها افزایش می‌یابد که معمولا باعث انقباض عضلات رحم می‌شوند. با این حال، برخی از انواع پروستاگلاندین‌ها می‌توانند اثرات متفاوتی بر روده داشته باشند. قبل از شروع خونریزی، ممکن است سطح این مواد پایین باشد و این نیز به کندی حرکات روده کمک کند.
↲ تغییرات در رژیم غذایی
بسیاری از خانم‌ها در دوران قبل و حین پریود، تمایل بیشتری به مصرف غذاهای چرب، فرآوری‌شده و کم‌فیبر پیدا می‌کنند که این نوع رژیم غذایی می‌تواند به خودی خود باعث یبوست شود. همچنین، ممکن است مصرف میوه و سبزیجات که منابع خوب فیبر هستند، کاهش یابد.
↲ کاهش مصرف آب
به دلیل نفخ یا احساس ناراحتی در این دوران، برخی افراد ممکن است به طور ناخودآگاه مصرف آب خود را کاهش دهند. کم‌آبی بدن باعث سفت شدن مدفوع و دشواری دفع می‌شود.
↲ کاهش فعالیت بدنی
احساس خستگی، درد و ناراحتی در دوران پریود می‌تواند منجر به کاهش سطح فعالیت بدنی شود. تحرک کافی برای عملکرد منظم روده ضروری است و کمبود آن می‌تواند یبوست را تشدید کند.
✍️ بیشتر بخوانید: تمرین کگل برای یبوست
↲ استرس و اضطراب
تغییرات خلقی و استرس‌های مرتبط با دوران قاعدگی نیز می‌توانند بر عملکرد دستگاه گوارش تاثیر بگذارند و باعث یبوست شوند.
↲ داروها
برخی از داروهایی که ممکن است در این دوران برای تسکین درد مصرف شوند (مانند برخی مسکن‌ها)، می‌توانند عوارض جانبی گوارشی از جمله یبوست داشته باشند.
یبوست قبل بارداری نشانه چیست؟
یبوست به تنهایی نمی‌تواند نشانه‌ی قطعی بارداری باشد، زیرا عوامل متعددی از جمله تغییرات هورمونی در چرخه‌ی قاعدگی، تغییرات رژیم غذایی، کاهش مصرف آب و استرس می‌توانند باعث بروز آن شوند. با این حال، در اوایل بارداری، افزایش سطح هورمون پروژسترون می‌تواند حرکات روده را کند کرده و منجر به یبوست شود.
بنابراین، اگر یبوست با علائم دیگری مانند تاخیر در پریود، تهوع، حساسیت سینه‌ها، خستگی غیر معمول یا تکرر ادرار همراه باشد، احتمال بارداری مطرح می‌شود و توصیه می‌شود برای تشخیص دقیق، تست بارداری انجام دهید.
پیشگیری از یبوست در قاعدگی
برای پیشگیری از یبوست در دوران قاعدگی، می‌توان با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی به بهبود عملکرد گوارش کمک کرد. در زیر جدولی ارائه شده که راهکارهای موثر را به همراه توضیحات مختصر نشان می‌دهد:
| راهکار | آنچه باید بدانید |
|---|---|
| مصرف فیبر کافی | غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها (سیب، گلابی)، سبزیجات (بروکلی، هویج)، حبوبات و غلات کامل مصرف کنید. فیبر به حرکت روده‌ها کمک می‌کند. |
| نوشیدن آب فراوان | روزانه 8-10 لیوان آب بنوشید. هیدراتاسیون کافی از سفت شدن مدفوع جلوگیری می‌کند. |
| فعالیت بدنی منظم | ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، یوگا یا تمرینات کششی (30 دقیقه روزانه) به تحریک روده‌ها کمک می‌کند. |
| مصرف پروبیوتیک‌ها | ماست یا مکمل‌های پروبیوتیک می‌توانند فلور روده را متعادل کرده و گوارش را بهبود بخشند. |
| اجتناب از غذاهای سنگین | از مصرف غذاهای چرب، فست‌فود و قندهای تصفیه‌شده که می‌توانند گوارش را کند کنند، پرهیز کنید. |
| مصرف ملین‌های طبیعی | آلو، انجیر خشک یا دمنوش‌های ملایم (مثل دمنوش نعناع) می‌توانند به رفع یبوست کمک کنند. |
| مدیریت استرس | استرس قاعدگی می‌تواند گوارش را مختل کند. تکنیک‌های آرام‌سازی مثل مدیتیشن یا تنفس عمیق را امتحان کنید. |
| زمان‌بندی وعده‌ها | وعده‌های غذایی منظم و کوچک‌تر به جای وعده‌های سنگین می‌توانند گوارش را بهبود دهند. |
| مشورت با پزشک | اگر یبوست شدید یا مزمن است، ممکن است نیاز به بررسی هورمونی یا دارویی باشد. |
درمان یبوست قبل از پریود
برای درمان یبوست قبل از پریود، در قدم اول می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید اما اگر یبوست شما شدید است، بیش از چند روز طول کشیده است و یا با علائم دیگری مانند درد شدید شکم یا خونریزی همراه است، حتما به پزشک مراجعه کنید.
1. تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی
- میوه‌ها (مانند سیب، گلابی، تمشک)، سبزیجات (مانند بروکلی، هویج)، و غلات کامل (مانند جو دوسر، نان سبوس‌دار) را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. فیبر به حجیم شدن مدفوع کمک کرده و حرکت آن را در روده آسان‌تر می‌کند.
- کم‌آبی می‌تواند یبوست را تشدید کند. روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید. می‌توانید از آبمیوه‌های طبیعی و دمنوش‌های گیاهی نیز استفاده کنید.
- فعالیت بدنی به تحریک حرکات روده کمک می‌کند. سعی کنید روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش سبک تا متوسط مانند پیاده‌روی، یوگا یا شنا انجام دهید.
- به محض احساس نیاز به دفع، به دستشویی بروید. به تاخیر انداختن آن می‌تواند مدفوع را سفت‌تر کند.
- ماست، کفیر و سایر غذاهای تخمیری حاوی باکتری‌های مفیدی هستند که به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
- مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل را در این دوران محدود کنید، زیرا می‌توانند باعث کم‌آبی بدن شوند.
2. استفاده از درمان‌های خانگی
- مصرف مقدار کمی روغن کرچک می‌تواند به تحریک حرکات روده کمک کند، اما قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
- نوشیدن یک لیوان آب گرم با کمی آب لیمو صبح ناشتا می‌تواند به تحریک دستگاه گوارش کمک کند.
- یک قاشق غذاخوری تخم کتان را در آب گرم خیس کنید و بعد از چند ساعت میل کنید. موسیلاژ موجود در تخم کتان به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند.
3. مصرف داروهای بدون نسخه
- ملین‌های حجیم کننده مدفوع مانند پسیلیوم حاوی فیبر هستند و با جذب آب، حجم مدفوع را افزایش داده و به دفع آن کمک می‌کنند.
- نرم کننده‌های مدفوع از جمله مواد آبکی به افزایش رطوبت مدفوع کمک کرده و دفع آن را آسان‌تر می‌کنند.
- ملین‌های اسمزی مانند لاکتولوز، پلی اتیلن گلیکول با کشیدن آب به داخل روده، مدفوع را نرم می‌کنند.
- ملین‌های محرک شامل سنا و بیزاکودیل با تحریک عضلات روده به حرکت مدفوع کمک می‌کنند. این نوع ملین‌ها عموما برای مصرف کوتاه مدت توصیه می‌شوند.
چه زمانی برای یبوست دوران پریود به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت تداوم یبوست در دوران پریود برای مدت طولانی، عدم بهبودی با اقدامات خانگی و تغییر سبک زندگی، تجربه درد شدید شکمی، نفخ بیش از حد، خونریزی از مقعد، یا تغییرات ناگهانی در عادات دفع، مراجعه به پزشک ضروری است. به طور خاص، توصیه می‌شود برای بررسی دقیق‌تر و دریافت راهکارهای تخصصی، به متخصص بیماری‌های نشیمنگاهی یا جراح عمومی مراجعه فرمایید، زیرا این متخصصین در تشخیص و درمان مشکلات مربوط به دستگاه گوارش و دفع تخصص دارند.
*~ سوالات متداول درباره یبوست در دوران قاعدگی ~*
یبوست به طور مستقیم باعث عقب افتادن پریود نمی‌شود، زیرا چرخه قاعدگی تحت تأثیر هورمون‌های تخمدان و مغز کنترل می‌شود، نه عملکرد روده. با این حال، تغییرات هورمونی قبل از پریود می‌تواند هم یبوست و هم علائم مرتبط با پریود را ایجاد کند.
یبوست قبل از پریود در حالت کلی خطرناک نیست و یک علامت شایع ناشی از تغییرات هورمونی است. با این حال، اگر یبوست شدید، طولانی مدت باشد یا با علائم نگران‌کننده دیگری همراه باشد، برای بررسی علت و دریافت درمان مناسب بهتر است به پزشک مراجعه کنید.